Sierż. Józef Franczak „Laluś”(1918–1963)

Oryginalny pseudonim używany przez sierż. Józefa Franczaka brzmiał „Laluś”. Forma „Lalek” pojawiała się przede wszystkim w dokumentach UB/SB i stąd przeniknęła do historiografii.

Czaszka Józefa Franczaka „Lalusia” została odnaleziona jesienią 2014 r. na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie.

„Laluś” zginął wskutek zdrady. Działania operacyjne SB przez lata kierowały podejrzenia o wydanie Józefa Franczaka na rodzinę Beciów, w zabudowaniach których ukrywał się „Laluś”. W rzeczywistości ostatniego Żołnierza Wyklętego zdradził krewny jego narzeczonej, Stanisław Mazur „Michał”.

Istnieje przekaz, że przed wybuchem II wojny światowej Józef Franczak związany był z II Oddziałem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego zajmującym się wywiadem.

Sierż. Józef Franczak ps. „Laluś” był ostatnim żołnierzem powojennego podziemia niepodległościowego, który poległ z bronią w ręku. Ostatnim antykomunistycznym partyzantem bloku wschodniego był estoński „Leśny Brat” August Sabbe, który zginął 28 września 1978 r.

17 marca 2008 r. Prezydent RP prof. Lech Kaczyński nadał pośmiertnie Józefowi Franczakowi Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Odznaczenie odebrał syn „Lalusia” Marek Franczak.

Józef Franczak w 2015 r. został pośmiertnie awansowany do stopnia podporucznika.

W roku 1944 Józef Franczak został wcielony w szeregi 2 Armii Wojska Polskiego, jednak wskutek prześladowań żołnierzy AK zbiegł z „ludowego” wojska i zdecydował się na powrót do konspiracji.

Na motywach historii sierż. „Lalusia” w 2017 r. został zrealizowany film „Wyklęty”. Główny bohater filmu nosi nazwisko Franciszek Józefczyk ps. „Lolo”.

Józef Franczak przed wybuchem II wojny światowej ukończył Szkołę Podoficerską w Centrum Wyszkolenia Żandarmerii w Grudziądzu.